سده ۱۴ (پیش از میلاد)
(سده پانزدهم پ.م. - سده چهاردهم پیش از میلاد مسیح - سده سیزدهم پ.م. - سده‌های دیگر)
رخدادها
[ویرایش]- ۱۳۹۷ (پیش از میلاد)؛ پاندیون یکم پادشاه افسانه‌ای آتن پس از چهل سال شاهی درگذشت و پسرش ارختئوس دوم جانشینش شد.
- ۱۳۸۵ (پیش از میلاد)؛ آمنهوتپ سوم فرعون مصر باستان با بانو تیه پیمان زناشویی بست.
- ۱۳۸۰ (پیش از میلاد)؛ فرعون آمنهوتپ دوم نیل را با آبراهی به دریای سرخ پیوست.
- ۱۳۴۷ (پیش از میلاد)؛ ارختئوس دوم پادشاه افسانه‌ای آتن بر اثر آتش‌گرفتگی پس از پنجاه سال پادشاهی کشته شد و برادر کوچکش ککروپس دوم به جانشینیش رسید.
- ۱۳۴۶ (پیش از میلاد)؛ فرعون آمنهوتپ چهارم آیین آتونیسم را پدیدآورد و ساخت شهر عمارنه را آغاز کرد تا پایتخت تازه‌اش شود.
- ۱۳۴۵ (پیش از میلاد)؛ آمنهوتپ چهارم نامش را به آخناتون گرداند.
- ۱۳۴۴-۱۳۲۲ (پیش از میلاد)؛ آغاز امپراتوری هیتی
- ۱۳۳۶ (پیش از میلاد)؛ فرعون آخناتون اسمنخکاره را فرمانروای هم‌زمان با خود نامید.
- ۱۳۳۴/۱۳۳۳ (پیش از میلاد)؛ توت‌انخ‌آتون فرعون مصر شد و با آنخسنپ‌آمون دختر و همسر فرعون پیشین خود آخناتون پیمان زناشویی بست.
- ۱۳۳۱ (پیش از میلاد)؛ فرعون تون‌انخ‌آتون نام خود را به توت‌انخ‌آمون برگرداند و عمارنه را رها کرد و پایتخت را از نو به شهر تب برد.
- ۱۳۲۰ (پیش از میلاد)؛ پایان دودمان هژدهم و آغاز دودمان نوزدهم در مصر باستان.
- دهه ۱۳۱۰ (پیش از میلاد)؛ برپایه باور هندوها باگاوادگیتا نگاشته شد.
- دهه ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ ککروپس دوم پادشاه افسانه‌ای آتن پس از چهل سال شاهی درگذشت و پسرش پاندیون دوم به جانشینیش رسید. چندی پس از آن برادران پاندیون وی را از آتن راندند و برادرزاده‌اش متیون به پادشاهی رسید. پاندیون به مگارا گریخت و در آنجا با دختر پادشاه آن سامان پیمان زناشویی بست و پس از مرگ شاه به جانشینیش رسید. پس از مرگ او پسرانش به آتن رفتند و پسران متیون را شکست دادند.
- ۱۳۰۷ (پیش از میلاد)؛ اددنراری یکم پادشاه آشور شد.
- ۱۳۰۳ (پیش از میلاد)؛ ستی یکم فرعون مصر شد.
- ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ برپایه برخی نوشته‌ها موسی بنی‌اسرائیل را از مصر به اسرائیل برد.
- ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ پان‌گنگ پایتخت دودمان شانگ را به یین‌شو برد.
- ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ برآمدن فرهنگ سفال
چهره‌های برجسته
[ویرایش]- ۱۳۹۸ (پیش از میلاد)؛ بانو تیه فرزند یویا و تویا از بزرگان مصر باستان زاده شد. او چندی دیگر شهبانوی آمنهوتپ سوم و مادر خانواده عمارنه گردید.
- ۱۳۹۱ (پیش از میلاد)؛ آغاز فرمانروایی فرعون آمنهوتپ سوم
- ۱۳۶۸ (پیش از میلاد)؛ مرگ اریختونیوس پادشاه اسطوره‌ای داردانی
- ۱۳۶۶ (پیش از میلاد)؛ زایش شاهدخت تادوخیپا دختر پادشاه میتانی توشرات‌تا و همسرش شهبانو جونی. او در آینده به همسری آمنهوتپ سوم درآمد و پس از مرگ او با پسر خود و شوهرش آمنهوتپ چهارم پیمان زناشویی بست. او را با دیگر زنان آمنهوتپ چهارم یکی می‌دانند.
- ۱۳۶۵ (پیش از میلاد)؛ آشوراوبالیت یکم به پادشاهی آشور رسید.
- ۱۳۶۲ (پیش از میلاد)؛ زایش آمنهوتپ چهارم فرزند آمنهوتپ سوم و همسرش بانو تیه
- ۱۳۵۰ (پیش از میلاد)؛ آمنهوتپ چهارم به فرمانروایی مصر رسید.
- ۱۳۴۰/۱۳۴۱ (پیش از میلاد)؛ توت‌انخ‌آمون زاده شد.
- ۱۳۳۸ (پیش از میلاد)؛ از بانو تیه شهبانوی مصر دیگر آگاهی‌ای در دست نیست. انگاشت قوی بر مرگ اوست.
- ۱۳۳۷ (پیش از میلاد)؛ انگاشت مرگ نه‌فرتیتی شهبانوی مصر
- ۱۳۳۳/۱۳۳۴ (پیش از میلاد)؛ مرگ اسمنخکاره فرعون مصر.
- ۱۳۳۳/۱۳۳۴ (پیش از میلاد)؛ مرگ آخناتون فرعون مصر.
- ۱۳۲۳ (پیش از میلاد)؛ مرگ توت‌انخ‌آمون فرعون مصر.
- ۱۳۲۰ (پیش از میلاد)؛ زایش رامسس دوم فرعون آینده مصر.
- دهه ۱۳۱۰ (پیش از میلاد)؛ شلمانصر یکم پادشاه آشور شد.
- دهه ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ ستی یکم فرعون مصر.
- دهه ۱۳۰۰ (پیش از میلاد)؛ پان‌گنگ در چین
- شوپ‌پیلولیومای یکم پادشاه هیتی‌ها
- موسی (به احتمال کم)
منابع
[ویرایش]- نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، http://en.wikipedia.org/wiki/14th_century_BC،14th century BC ؛(نسخه ۵ ژانویه ۲۰۰۷)
| هزاره | سده | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۹ پ‌م: | ۹۰ پ‌م | ۸۹ پ‌م | ۸۸ پ‌م | ۸۷ پ‌م | ۸۶ پ‌م | ۸۵ پ‌م | ۸۴ پ‌م | ۸۳ پ‌م | ۸۲ پ‌م | ۸۱ پ‌م |
| ۸ پ‌م: | ۸۰ پ‌م | ۷۹ پ‌م | ۷۸ پ‌م | ۷۷ پ‌م | ۷۶ پ‌م | ۷۵ پ‌م | ۷۴ پ‌م | ۷۳ پ‌م | ۷۲ پ‌م | ۷۱ پ‌م |
| ۷ پ‌م: | ۷۰ پ‌م | ۶۹ پ‌م | ۶۸ پ‌م | ۶۷ پ‌م | ۶۶ پ‌م | ۶۵ پ‌م | ۶۴ پ‌م | ۶۳ پ‌م | ۶۲ پ‌م | ۶۱ پ‌م |
| ۶ پ‌م: | ۶۰ پ‌م | ۵۹ پ‌م | ۵۸ پ‌م | ۵۷ پ‌م | ۵۶ پ‌م | ۵۵ پ‌م | ۵۴ پ‌م | ۵۳ پ‌م | ۵۲ پ‌م | ۵۱ پ‌م |
| ۵ پ‌م: | ۵۰ پ‌م | ۴۹ پ‌م | ۴۸ پ‌م | ۴۷ پ‌م | ۴۶ پ‌م | ۴۵ پ‌م | ۴۴ پ‌م | ۴۳ پ‌م | ۴۲ پ‌م | ۴۱ پ‌م |
| ۴ پ‌م: | ۴۰ پ‌م | ۳۹ پ‌م | ۳۸ پ‌م | ۳۷ پ‌م | ۳۶ پ‌م | ۳۵ پ‌م | ۳۴ پ‌م | ۳۳ پ‌م | ۳۲ پ‌م | ۳۱ پ‌م |
| ۳ پ‌م: | ۳۰ پ‌م | ۲۹ پ‌م | ۲۸ پ‌م | ۲۷ پ‌م | ۲۶ پ‌م | ۲۵ پ‌م | ۲۴ پ‌م | ۲۳ پ‌م | ۲۲ پ‌م | ۲۱ پ‌م |
| ۲ پ‌م: | ۲۰ پ‌م | ۱۹ پ‌م | ۱۸ پ‌م | ۱۷ پ‌م | ۱۶ پ‌م | ۱۵ پ‌م | ۱۴ پ‌م | ۱۳ پ‌م | ۱۲ پ‌م | ۱۱ پ‌م |
| ۱ پ‌م: | ۱۰ پ‌م | ۹ پ‌م | ۸ پ‌م | ۷ پ‌م | ۶ پ‌م | ۵ پ‌م | ۴ پ‌م | ۳ پ‌م | ۲ پ‌م | ۱ پ‌م |
| ۱: | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ |
| ۲: | ۱۱ | ۱۲ | ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ | ۲۰ |
| ۳: | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ | ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ |
| ۴: | ۳۱ | ۳۲ | ۳۳ | ۳۴ | ۳۵ | ۳۶ | ۳۷ | ۳۸ | ۳۹ | ۴۰ |